DOĞUBAYAZIT VE AĞRI PARLAMENTERLERİ
Osmanlı İmparatorluğunda, Padişah başkanlığındaki parlamento, yani 1. Meşrutiyet, II. Abdülhamit döneminde 23 Aralık 1876 tarihinde kuruldu. İlk anayasa (Kanun-i Esasi) hazırlandı. Yarısı padişah tarafından, diğer yarısı halk tarafından seçilen bu parlamento 14 ay sonra, 14 Şubat 1978 de Osmanlı Rus savaşları sebep gösterilerek dağıtıldı. Bu mecliste Erzurum vilayetini temsil eden mebuslar bulunmuştur ancak üyeler arasında Beyazıt sancağından kimse yoktur.
Yaklaşık otuz yıl sonra Meşrutiyet yanlısı aydınların hareketlenmesi, çeşitli dernek ve cemiyetlerin faaliyetleri karşısında II. Abdülhamit, 24 Temmuz 1908 yılında 2. Meşrutiyeti ilan etmek zorunda kaldı.
2. Meşrutiyetle kurulan Osmanlı Meclis-i Mebusanı’ nın Beyazıt’lı ilk üyesi, 1908-1914 yılları arasında 1. ve 2. dönemlerde mebusluk yapan Merhum Süleyman Sudi Acarbay’dır. 1914-1920 yılları arasında 3.ve 4. dönemlerde de Merhum Mehmet Şefik Baydar, Osmanlı Meclisinde Beyazıt’ı temsil etmiştir.
12 yıl süren II Meşrutiyet dönemi, İstanbul’un işgal edilmesiyle 18 Mart 1920 de son toplantısını yaptı, 11 Nisan 1920 de de VI. Mehmet Vahdettin tarafından , resmen kapatıldığı ilan edildi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi , 23 Nisan 1920 Cuma günü Hacı Bayram Camiin de kılınan Cuma Namazından sonra, dualarla açıldı. Meclis Başkanlığına Mustafa Kemal seçildi. Kapatılan Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın hazır olan üyeleri, 1 nolu kararla ,yeni kurulan meclise katılma yetkisi kazandılar. Ancak, Beyazıt Mebusu olan Mehmet Şefik Baydar, İşgal altındaki İstanbul’dan Ankara’ya zamanında ulaşamadığı için, Mustafa Kemal Paşa ‘ nın isteği ve hukukçu kimliğiyle Mahkeme-i Temyiz (Yargıtay) üyeliğine atandı.
Türkiye Büyük Millet Mecisi’nde Beyazıt sancağını ve Ağrı Vilayetini temsil eden Milletvekilleri şunlardır:
1. Dönem: (1920-1923): Atıf Beyazı t- Dr.Refik Saydam , Hacı Mehmet Önay, Süleyman Sudi Acarbay , Şevket Beyazıt
2. Dönem: (1923-1927) Mehmet Şefik Baydar - Süleyman Sudi Acarbay
3. Dönem: (1927-1931) Mehmet Şefik Baydar - Halit Bayrak-İhsan Tav
4. Dönem: (1931-1935) Halit Bayrak- İhsan Tav - Übeytullah Bey
5. Dönem: (1935-1939) Halit Bayrak-İhsan Tav - Übeydullah Bey - Dr.Hüsamettin Kural
6. Dönem: (1939-1943) Halit Bayrak - İhsan Tav-Dr.Hüsamettin Kural - Korgeneral Kemal Doğan
7. Dönem: (1943-1946) Halit Bayrak - Rıfkı Refi Pasin - Hüsamettin Tugaç
8. Dönem: (1946-1950) Halit Bayrak - Müştak Aktan - Ahmet Alpaslan
9. Dönem: (1950-1954) Celal Yardımcı - Kasım Küfrevi - Halis Öztürk
10. Dönem: (1954-1957) Celal Yardımcı - Kasım Küfrev i- Halis Öztütk-Nimet Sümer
11. Dönem: (1957-1960) Celal Yardımcı - Kasım Küfrevi - Halis Öztürk - Şeref Saracoğlu - Şükrü Yatağan
12. Dönem: (1961-1965) Nevzat Güngör - Kerem Özcan - Rıza Polat – (Veysi Yardımcı Cumhuriyet Senatosu üyesi)
( 1964 Cumhuriyet Senatosu seçimlerinde Dr.Salih Türkmen Senato üyeliğine seçildi.)
13. Dönem: (1965-1969) Nevzat Güngör - Abdülbari Akdoğan - Kasım Küfrevi
14. Dönem: (1969-1973) Nevzat Güngör - Kasım Küfrevi - Kerim Beyazıt
15. Dönem: (1973-1977) Kerem Şahin - Cemil Erhan - Rıza Polat - Mirbahattin Yardımcı- (Kasım Küfrevi Ağrı Senatörlüğüne seçildi.)
16. Dönem: (1977-1980) Kerem Şahin - Ahmet Hamdi Şam - Rıza Polat-Mikail Aydemir
(1981-1983)12 Eylül 1980 de TSK’nın yönetimi ele almasından sonra kurulan Danışma Meclisine Paşa Sarıoğlu seçıldi.
17. Dönem: (1983-1987) Fecri Alpaslan - İbrahim Taşdemir- Paşa Sarıoğlu- Mehmet Yaşar
18. Dönem: (1987-1991) Yaşar Eryılmaz - Fecri Alpaslan - Cezmi Erat- Mehmet Yaşar
19. Dönem: (1991-1995) Yaşar Eryılmaz - Cemil Erhan - Mikail Aydemir - Fecri Alpaslan
20. Dönem: (1995-1999) Yaşar Eryılmaz - Ziyaettin Toker - Cemil Erhan - Celal Esin M.Sıddık Altay
21. Dönem: (1999-2003) Yaşar Eryılmaz - Celal Esin - Musa Konyar - Nidai Seven
22. Dönem: (2003-2007) Naci Aslan - Cemal Kaya - Melik Özmen - Halil Özyolcu-M.Kerim Yıldız
23. Dönem: (2007- 2011) Yaşar Eryılmaz - Cemal Kaya - Mehmet Hanifi Alır - Fatma Kotan - Abdülkerim Aydemir
24. Dönem: (2011- 2015) Fatma Salman – Ekrem Çelebi – Mehmet Kerim Yıldız – Halil Aksoy
25. Dönem : (7 Haziran – 1 Kasım 2015) Mehmet Emin İlhan – Berdan Öztürk – Dirayet Taşdemir – Leyla Zana
26. Dönem : (1 Kasım 2015 -….) Berdan Öztürk –Cesim Gökçe – Dirayet Taşdemir – Lela Zana